Doppler ultrason; damarlarda akan kan miktarını gösteren bir
ultrason yöntemidir. Renkli doppler
ultrason ise; kan damarlarında akan kan miktarını ve kanın akış yönünü
gösteren ultrason incelemesidir.
Renkli doppler ultrason
muayenesine halk arasında, “renkli ultrason” denir. Bu muayene esnasında
ekranda mavi ve kırmızı renkte kan damarları görülür. Ultrason cihazlarında,
kırmızı renk temiz kanı taşıyan atar damarları, mavi renk ise kirli kanı
taşıyan toplardamarları gösterecek şekilde ayarlanır. Bu muayenede atar
damarlar incelenirken, kalp atımına benzer bir ses duyulur. Renkli ultrasonda toplardamarlar
daha nadir incelenir. Toplardamarlar incelenirken, sürekli bir kan akımı
olduğundan kesintisiz bir ses duyulur.
Renkli Ultrason Nerede Kullanılır?
Tıbbın birçok branşında ve
özellikle damar hastalıklarında renkli ultrason kullanılır. Yaygın olarak kullanıldığı alanlardan biri de
kadın hastalıkları ve doğum hekimliğidir.
Kadın hastalıklarında; özellikle yumurtalıkta oluşan kitlelerin,
kanser olma ihtimalini değerlendirmek için kullanılır. Kanserli dokular çok
damarlıdır ve hızla büyürler. Renkli ultrason bu aşırı damarlanmayı ve yüksek
kan akımını gösterir.
Doğum hekimliğinde, riskli gebelikler başta olmak üzere birçok
alanda renkli ultrason kullanılır.
Gebeliğin ilk aylarında; dış gebelik teşhisinde, gebelik kesesinin
kanlanmasının saptanıp, gebelik kaybı tahmininde, bebeğin kalp atışlarının
tespitinde kullanılır. Ayrıca gebeliğin ilk aylarında rahime giden kan akımı
değerlendirilerek, ileride gelişebilecek gelişme geriliği ve gebelik
zehirlenmesini tahmin etmede kullanılır. Şayet rahime giden kan az ise, ilaç verilerek,
bu durum önlenmeye çalışılır. Yine gebeliğin 11-14 haftası arasında Duktus Venozus denilen milimetrik bir
damardaki kan akımı, bebeğin kalp sağlığı ve genetik hastalık taşıma riski
hakkında önemli bilgi verir.
Gebeliğin ilerleyen aylarında; 22-24. hafta civarında rahime giden
damarlardaki kan akımı miktarı ilerde bir gebelik zehirlenmesi ve bebekte gelişme
geriliği olma ihtimalin ortaya koyar. Yine özellikle gebeliğin son 3 ayında, bebeğin
göbek kordonundaki atar damar, aort
dediğimiz ana atardamar ve beyin orta atardamarındaki kan akımı, bebeğin sağlığı ile ilgili çok önemli bilgi
verir. Bu damarlardaki kan akımı, özellikle gelişme geriliği olan bebeklerde,
hayati risk olup olmadığını ve bebeğin ne zaman doğurtulacağı belirler.
Kan uyuşmazlığı olan gebelerde
renkli ultrason ile beyin orta atardamarındaki kan akımı incelenir. Bu inceleme
bebekte anemi dediğimiz kansızlık olup olmadığını gösterir. Kan uyuşmazlığında,
bebek ciddi şekilde etkilenip, kansızlık ortaya çıkabilir. Ağır kansızlık,
hayati tehlike oluşturur ise, bebeğe anne karnında kan verilerek, hayatı
kurtarılır.
Ayrıca renkli ultrason, doğumsal
kalp hastalıklarının saptanması ve kalpteki deliklerin görüntülenmesini
kolaylaştıran bir ultrason muayenesidir.
Tek eşli (plasentalı) İkiz
gebeliklerin takibinde de renkli ultrason oldukça önemlidir. Bebekler arasında
uyumsuz gelişmenin takibi ve yönetiminde çok sık kullanılan bir muayene
yöntemidir.
