KORANAVİRÜS ve GEBELİK

Covid-19  (Koronavirüs) enfeksiyonu nedir?

Koronavirus enfeksiyonu veya diğer bir deyişle "Covid-19" hastalığı SARS-CoV-2 adlı bir virüsün neden olduğu bir enfeksiyondur. Virüs ilk olarak 2019'un aralık ayında Çin'in Wuhan şehrinde ortaya çıktı ve sonra tüm dünyaya yayıldı.

Covid-19 hastalığı, ateş, öksürük ve nefes darlığı yapabilir. Enfeksiyon akciğerleri etkilediğinde ise pnömoni dediğimiz zatürreye yol açar ve solunum problemleri ortaya çıkar.

Covid-19 bulaşanların bir kısmı ciddi hastalık geçirmezken bir bölümü ise ciddi bir şekilde etkilenebilir. Birçok ülkede insanlara evde kalmaları ve mümkün olmadıkça topluma karışmamaları öneriliyor. Burada amaç hastalığın yayılmasını yavaşlatmaktır.

Covid-19 hastalığı genellikle nasıl bulaşır?

Bu hastalık esas olarak insandan insana bulaşır. Hasta, öksürdüğünde, hapşırdığında ve konuştuğunda yakınında bulunan sağlam insanlara, damlacık yoluyla hastalığı bulaştırabilir.  Damlacık; gözle görülemeyen, havada yayılan ve asılı duran damlalara verilen isimdir. Ayrıca sağlam bir insan, virüs bulunan yüzeylere dokunduktan sonra, elini ağzına, burnuna ve gözüne götürdüğünde de hastalığa yakalanabilir. Bulaşma şekli gribin bulaşmasına benzer, ama Covid-19, gribe göre çok daha bulaşıcı bir hastalıktır.

Ateş, öksürük gibi şikayetleri olanların, hastalığı daha kolay yaydığı düşünülmektedir. Ancak belirgin şikayeti olmayanların da bu hastalığı yayabileceği bilinmektedir.

Covid-19 hastalığının belirtileri nelerdir?

Hastalığın belirtileri genelde virüs bulaştıktan yaklaşık 4-5 gün sonra ortaya çıkmaktadır. Ancak bu sürenin 14 güne kadar uzayabildiği de bilinmektedir.

Ateş, kuru öksürük, yorgunluk, kas ağrısı ve solunum güçlüğü en sık görülen hastalık belirtileridir.

Boğaz ağrısı, burun akıntısı, baş ağrısı, tat ve koku duyusunda azalma ise hastalığın daha nadir görülen belirtileridir. Ayrıca bazı hastalarda bulantı ve ishal de görülmektedir.

Genellikle hastalık, birkaç haftada kendiliğinden iyileşir. Ancak bazı hastalarda zatürre, solunum güçlüğü, oksijen yetmezliği, kalp problemleri ve ölüme neden olabilir.  Hastalığa bağlı ölüm, 65 yaşın üstünde olanlarda, kalp, akciğer rahatsızlığı olanlarda, kanser ve şeker hastalarında daha sık görülür.

Gebeler Covid-19 hastalığı açısından daha mı risk altında?

Bu konuda henüz çok fazla bilgi yok. Ancak şimdiye kadar elde edilen bilgilere göre, gebelere daha kolay bulaştığına veya gebelerde daha ağır geçirildiğine dair bir veri yok. Gebeler, zatürre gibi ciddi problemler gelişmesi açısından gebe olmayanlarla aynı riske sahiptir. Covid-19 hastalığı geçiren çoğu gebe, bebeğini doğurmadan bu hastalığı atlatmaktadır.

Gebeler hangi durumlarda doktora başvurmalıdır?

Gebe, ateş, öksürük veya solunum güçlüğü şikayeti var ise bir doktora veya sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Ancak başvuru öncelikle telefonla yapılmalıdır. Sağlık kuruluşları veya doktorlar, gebeleri ne yapmaları gerektiği ve test yapılıp yapılmayacağı konusunda yönlendirecektir.

Covid-19 geçiren gebeler bunu bebeklerine bulaştırabilir mi?

Bu konu henüz kesin olarak bilinmiyor. Ama genel kanaat, hastalığın anne rahminde bebeğe geçmeyeceği yönünde. Ancak aktif hastalığı olan gebeler, doğum sonrası hastalığı yeni doğan bebeklerine temas veya damlacık yoluyla bulaştırabilirler.

Covid-19 hastalığı gebeliğe zarar verir mi?

Şimdiye kadar elde edilen bilgilere göre, gebelerin büyük çoğunluğunda hastalık,  problem yaratmıyor. Ancak hastalığın ağır olması durumunda, gebeliğe zararı olabileceği düşünülüyor.

Covid-19 hastalığının, gebeler açısından şimdiye kadar gösterilen en olumsuz etkisi erken doğum riskidir. Hastalığı ağır geçiren gebelerin erken doğum ihtimallerinin arttığı biliniyor. Bebeklerin 37 hafta önce doğmasına biz erken doğum diyoruz. Erken doğum ise bebekler açısından maalesef ciddi sağlık problemlerine neden olabiliyor. Özellikle 28.   haftasından sonra ağır geçiren gebelerde, olumsuz sonuçlar doğurabileceği artık biliniyor.

Gebelikte Covid-19 hastalığı nasıl tedavi edilir?

Maalesef bu hastalığın etkinliği ispatlanmış özel bir tedavisi yok. Hafif belirtileri olan gebeler durumları iyiye gittikçe evde kalabilir. Ancak bir solunum sıkıntısı var ise bu durumun ciddiyetini ve sağlık yardımı alınması gerektiğini gösterir.

Halen bu hastalığın tedavisinde birçok ilaç kullanılmaktadır. Ancak bu ilaçların tam etkinliği bilinmemektedir. Bu hastalığı ciddi geçiren gebelere de ilaçlar verilmektedir. Bu ilaçların yararları tam bilinmemektedir. Normal hastalarda kullanılan, ancak gebeliğe zararı olabilecek ilaçlar ise tedavide kullanılmamaktadır.

Ateş Covid-19 hastalığının en sık bulgusudur. Paracetamol grubu ilaçlar ise gebelikte güvenle kullanılabilen ateş düşürücülerdir.

Gebelelikte Covid-19 hastalığından korunmanın bir yolu var mıdır?

Maalesef bu hastalıktan korunmak için henüz bir aşı üretilmemiştir. Ancak genel olarak bu hastalığın bulaşmasını azaltacak, el yıkama, hasta bireylerden uzak durma, kalabalıklara karışmama (sosyal izolasyon) gibi önlemler alınmalıdır.

Covid-19'un yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olmak için alınması gereken önlemler aşağıda sıralanmıştır;

Sosyal mesafeyi azaltma: Hastalık taşıyor olsun veya olmasın, insanları bir birine uzak tutmak anlamına gelir. İnsanlar ne kadar birbirine uzak durur ise ve ne kadar az kişiyle temas eder ise hastalığın yayılması o kadar yavaşlar. Buna fiziksel mesafe de denir.  O nedenle mümkün olduğunca az kişiyle temas etmek ve mümkün olduğunca kalabalığa girmemek gerekir. Tüm bu nedenlerden dolayı evden olabildiğince dışarı çıkmamak en iyisidir. Evden ayrılmanız gerektiğinde (örneğin, yiyecek veya ilaç almak için), diğer insanlardan yaklaşık 2 metre uzakta kalmak ve maske kullanmak yararlı olacaktır. Maskeniz yok ise, ağız ve burnunuzu eşarp, tülbent veya bandana gibi giysilerle kapatabilirsiniz.

Ellerin sık yıkanması: Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın. Bu özellikle halka açık alanlara çıktıktan sonra önemlidir. Ellerinizi, bileklerinizi, tırnaklarınızı ve parmaklarınızın arasını en az 20 saniye temizlemek önemlidir.  Sonra ellerinizi durulayın ve atabileceğiniz bir kağıt havluyla kurulayın. Bir lavabonun yakınında değilseniz, ellerinizi temizlemek için el dezenfektanı jeli kullanabilirsiniz. En az yüzde 60 alkol içeren jeller en iyi sonucu verir. Ancak mümkünse su ve sabunla yıkamak daha iyidir.

Yüzünüze dokunmaktan kaçının: Yüzünüze ve özellikle de, ağzınıza, burnunuza, gözlerinize dokunmaktan kaçının. Çünkü bu şekilde elinize bulaşmış olabilecek virüsü, solunum yollarınıza taşımış olursunuz.

Yolculuk Yapmaktan Kaçının: Özellikle, Covid-19'un hızla yayıldığı bölgelere gidip gelmekten kaçının. Bilindiği üzere virüs kendisi hareket etmez ve insanlar üzerinde yolculuk eder. Tüm dünyaya yayılması da bu şekilde olmuştur.

Salgın döneminde rutin gebelik takipleri nasıl olmalı?

Bu dönemde gebelik takiplerinin sıklığı ve şekli değişebilir. Bunu doktorunuz veya gittiğiniz sağlık kuruluşu ile telefonda görüşün. Gebeliğinizin durumuna göre, bir takip planı yapılacaktır. Risksiz gebeliklerde, bazı muayeneler direkt fiziksel olarak yapılırken, bazı muayeneler dijital sağlık kanalları (telefon, görüntülü görüşme, mesajlaşma vb) üzerinden planlanacaktır. Ayrıca muayeneye giderken sizden bazı konulara dikkat etmeniz istenecektir. Örneğin; eşinizin randevulara katılmaması, maske takmanız ve muayeneye tek gitmeniz istenebilir. Yine ultrason muayene süreleriniz, teması azaltmak için muhtemelen kısa tutulacaktır. Şayet Covid-19 düşündürecek bulgularınız var ise muayeneye gitmeden önce mutlaka telefonla bilgi vermeniz ve yönlendirmeler doğrultusunda davranmanız gerekir. Gebelik takibindeki bu değişikler sizi stresli hissettirebilir. Ancak unutmayın tüm bu önlemler sizin, bebeğinizin ve toplumun sağlığı için alınmaktadır.

Covid-19 hastalığım varsa doğumum nasıl olacak?

Doğum başladığında, Covid-19 hastalığınız varsa, doktorlar ve hemşireler çevrenizdeki diğer kişileri korumak için bazı önlemler alacaktır. Örneğin, tıbbi maske takmanız gerekecektir. Caovid-19 normal doğuma engel değildir. Bebeğiniz doğduktan sonra, siz iyileşene kadar bebeğiniz yanınıza verilmeyebilir. Bu size zor gelebilir, ancak bu bebeğinizi Covid-19 hastalığından korumak için alınan bir önlemdir.

Covid-19 hastalığım varsa bebeği emzirebilir miyim?

Bu virüsün anne sütüne geçtiği gösterilmemiştir. Emzirmenin anne ve bebek sağlığı açısından birçok faydası vardır. Hastaysanız, başka bir sağlıklı yetişkinin bebeğinizi beslemesini isteyebilirsiniz. Bu mümkün değilse ve bebeği emzirmenize izin verilirse, emzirme esnasında çok dikkatli olanız gerekir. Çünkü sütle olmasa bile yakın temasla virüs bebeğe çok kolay bulaşabilir. Bebeğinizi beslemeden önce ellerinizi çok iyi yıkamanız ve emzirirken maske takmanız önemli olacaktır. Anne sütünü pompayla sağıp o şekilde bebeğe vermek de bir alternatifidir.  Yine sütün sağılmadan önce ellerin yıkanması ve maske takılması çok önemlidir. Ayrıca, sağlıklı bir kişinin pompanızı kullanımlar arasında iyice temizlemesini sağlayın.

Bu dönemde stres ve kaygılarımla nasıl başa çıkabilirim?

Covid-19 nedeniyle endişeli ve stresli hissetmek gayet normaldir. Gebelik, içinde birçok heyecanı barındıran ve keyifli zamanların da yaşandığı bir süreçtir. Bu keyifli süreçleri yaşayamamak, akrabalarınızdan ve arkadaşlarınızdan uzak durmak sizi üzülebilir.

Bazı önlemler alarak kendinizi bu olumsuz havadan kurtarabilirsiniz. Haberlere mola verin ve sürekli haber takip etmeyin. Düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı yiyeceklerle beslenin. Evde keyif aldığınız ve yapabileceğiniz aktiviteler bulmaya çalışın. Arkadaşlarınızla ve aile üyelerinizle iletişimde kalın. Çoğu insanın Covid-19'dan ciddi şekilde hastalanmadığını unutmayın. Tedbirlere uyun, risklerinizi azaltmak için neler yapabileceğiniz ile ilgili bilgilenin, ama panik yapmamaya çalışın.

Son olarak; tüm bunların dışında sürekli sağlık kuruluşlarıyla temas halinde olun. Çünkü bu salgınla ilgili bilgiler gün geçtikçe güncellenmektedir. Birçok sağlık sunucusu ücretli veya ücretsiz online sağlık hizmeti sunmaktadır, onlardan faydalanmaktan çekinmeyin.  Dijital olarak sağlık sunucuları ile sürekli temas halinde olmak, size iyi gelecektir.