Pap smear testi, aynı zamanda,
vajnal smear, servikal smear, servikal yayma diye de adlandırılan günlük
pratikte smir (dilimizde okunuşu) diye adlandırılan ve rahim ağzı (serviks)
kanseri taramasında kullanılan bir testtir. Biz yazımızda bu testten kısaca
smear diye bahsedeceğiz.
Smear
testinde ana amaç rahim ağzından, mikroskop altında incelenmek üzere dökülen
hücreleri toplamaktır. Rahim ağzı, vajinanın üst kısmında bulunan, rahim ve
vajina arasındaki bağlantıyı sağlayan, rahimin alt ve dar kısmıdır.
Smear
testi ile rahim ağzı kanserinin veya öncü bulgularının erken tanısı konur.
Böylece tedavi için büyük şans sağlar. Rahim ağzı kanseri uzun süren bir gizli
hastalık döneminden sonra ortaya çıkar. Bu dönemin tanınmasında smear taraması
çok önemlidir ve rahim ağzı kanserine bağlı ölümleri %72 oranında azalttığı
saptanmıştır. Tüm kanserlerde olduğu gibi rahim ağzı kanserinde de erken tanı
hayat kurtarıcıdır. Anormal hücrelerin smear ile erken saptanması, kanserleşme
meydana gelmeden süreci durdurmak için atılacak ilk adımdır.
Smear
taraması ile rahim ağzı kanseri önlenebilir kanserler arasına girmiştir ve
kadın sağlığı açısından çok önemlidir.
SMEAR NEDEN YAPILIR
Smear
yukarda da bahsedildiği gibi, rahim ağzı kanseri taraması ve önlenmesi amacıyla
yapılır. Bu test 30 yaşın üstündeki kadınlarda, HPV (Human Papiloma Virüs)
testi ile kombine edilebilir. HPV cinsel yolla en sık bulaşan ve bazı tipleri,
kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüstür.
KİMLER PAP SEMAR YAPMALIDIR?
Smear
testin genellikle 21 yaşın üzerinde kadınlara önerilmektedir. Ancak doktor
gerek gördüğünde bu test daha erken yaşlarda ve değişik sıklıklarda da tekrar
edilebilir.
PAP SMEAR NE SIKLIKTA YAPLMALIDIR?
21-65
yaş arasında, 3 yılda bir smear yapılması genellikle tavsiye edilendir. Şayet
HPV testi ile kombine ediliyor ise smear testinin sıklığı 5 yılda bire
düşürülebilir.
Ancak
bazı risk faktörleri var ise, yaşa bakılmaksızın çok daha sık aralıklarla smear
testi yapılabilir. Bu risk faktörleri şunlardır;
· Daha önce smear testinde kansere dönüşme
ihtimali olan hücrelerin varlığı
· AIDS enfeksiyonu
· Transplantasyon, kemoterapi veya uzun süreli
steroid kullanımına bağlı olarak bağışıklık sisteminin zayıflaması.
Gebelerde
smear ilk 3 ayda güvenle yapılır, işleme bağlı olarak hafif lekelenme olsa da
bu düşüğe yol açmaz.
KİMLER SMEAR YAPTIRMAYABİLİR?
Aşağıdaki bazı
durumlarda smear testi yaptırılmayabilir;
· Rahim alma ameliyatında rahim ağzı, genellikle rahim
ile beraber komple olarak alınır. Bu ameliyatı olan kadınlar, ilerde smear
testine devam edip etmeyeceklerini doktorlarına sormalıdır. Şayet myom ve
benzeri sebeplerden dolayı rahim alınmış ise genelde smear takibine gerek
kalmaz. Ancak rahim ağzı kanseri veya kanser öncüsü süreçler nedeniyle ameliyat
yapılmış ise smear takibi önerilebilir.
· Şayet daha önceki smear tetkikleri normal ise
genellikle 65 yaş sonrasında smear taraması önerilmez.
İlk tarama
yaşı, sıklığı ve taranacak kitle ile ilgili farklı ülkelerde ve farklı
kliniklerde farklı uygulamalar olabilmektedir.
Burada önemli olan doktorun kararıdır ve her hasta, tarama yaşı, sıklığı
açısından kendi risk faktörleri açısından değerlendirilir.
SMEAR NE KADAR GÜVENİLİRDİR?
Smear
testi rahim ağzı kanseri taraması için oldukça güvenilir bir yöntemdir. Ancak
yine de %100 her rahim ağzı kanserini yakalamaz. Nadiren smear sonucu normal
geldiği halde anormal hücreler bulunabilir.
Bu durum bir
hata yapıldığı anlamına gelmez. Aşağıdaki durumlarda anormal hücreler smear ile
saptanmayabilir
·
Smear alınırken örneğe az hücre girmesi
·
Anormal hücre sayısının oldukça az olması
·
Kan veya iltihap hücreleri ile anormal
hücrelerin örtülmesi
Bazen anormal
hücreler smearde saptanmayabilir. Ancak düzenli takipler yapılırsa, zaman
hastanın lehine işler. Çünkü rahim ağzı kanseri gelişimi yıllar içinde olur ve
ilk smearde saptanamayan anormal hücreler bir sonraki smearde saptanır.
SMEAR TESTİNE GİDERKEN DİKKAT EDİLMESİ
GEREKENLER
Smear testinin
doğruluğunu arttırmak için test için gitmeden önce bazı noktalara dikkat
etmeniz gerekir
·
Smear testinden 2 gün öncesine kadar cinsel
ilişkiden, vajinal duştan, vajinal fitiller ve kremlerden kaçınmak gerekir.
Çünkü bu işlemler anormal hücrelerin saptanma olasılığını azaltır.
·
Adet kanaması döneminde smear testinden kaçınmak
gerekir. Çünkü kan hücreleri de anormal hücrelerin saptanmasını
zorlaştırabilir.
SMEAR TESTİ NASIL ALINIR?
Smear testi
oldukça basit ve ağrısız bir işlemdir. Ofis şartlarında bile yapılabilir. Test
jinekolojik masada ve jinekolojik muayene pozisyonunda alınır. Öncelikle
vajinaya, spekulum denilen bir alet yerleştirilerek vajen duvarları birbirinden
ayrılır. Böylece rahim ağzı daha rahat görünür hale gelir. Daha sonra doktor
ucu plastik bir fırça veya spatula ile rahim ağzından sürüntü alır. İncelenecek olan hücreler o sürüntünün
içindedir. İşlem esnasında kesme veya koparma şeklinde bir uygulama yoktur. Bu
nedenle tamamen ağrısızdır.
SMEAR SONRASI?
Smear testini
aldırdıktan sonra günlük aktivitelerinize dönebilirsiniz. Uygulanan yönteme
göre toplanan hücreler ya özel bir sıvının içine konarak (sıvı bazlı smear)
veya ince bir camın üzerine yayılarak (klasik smear) laboratuvara yollanır.
Örnekler laboratuvarda mikroskop altında incelenerek kanser veya kanser öncüsü
olabilecek hücreler araştırılır. Bu işlemler uzun süren işlemler değildir ve
testin sonucu genelde birkaç gün içinde çıkar.
SMEAR SONUÇLARI NASIL RAPORLANIR?
Smear daha
ileri tetkik gerektiren şüpheli durumlar için doktorunuzu uyarır.
Normal sonuç; hücrelerde
herhangi bir anormallik olmadığını gösterir. Bu durum herhangi bir tedavi ve ileri
tetkik gerekmediği anlamına gelir. Bir sonraki smear zamanına kadar ayrıca bir
şey yapmaya gerek yoktur. Bu duruma test
negatif denir. Ancak buradaki “negatif” kelimesi bir olumsuzluk ifadesi
değildir.
Anormal sonuç; anormal veya
olağandışı hücrelerin saptanmış olduğunu ifade eder. Bu durumda test pozitif
denir. Ancak bu sonuç hastada rahim ağzı kanseri olduğu anlamına gelmez. Tespit
edilen anormal hücrelerin tipine göre sonuç yorumlanır.
Anormal
sonuçlarda sık duyabileceğiniz teşhisler ve yapılacak ileri araştırmalar
şunlardır;
ASCUS (Önemi Bilinmeyen Atipik Hücre):
Rahim ağzını normalde örten sukuamöz hücreler denilen, yüzeysel yassı hücreler
vardır. Bu hücrelerdeki anormalliği gösterir. Ancak bu anormallik kanser öncüsü
hücreler bulunduğu anlamına gelmez. Bu durumda ek olarak HPV testi yapılarak,
rahim ağzı kanserine yol açabilecek virüslerin varlığı araştırılabilir. Şayet
yüksek riskli virüsler saptanmaz ise pek endişe etmeye gerek yoktur ve 4-6 ay
sonra smear tekrarı yapılır. Ancak yüksek riskli HPV virüs tipleri saptanır ise
ileri araştırma yapmak gerekir.
SIL (Sukuamöz İntraepitelyal Lezyon): Bu
tanı smearde toplanan hücrelerin kanser öncüsü olabileceğini düşündürür ve
ileri tetkik gerektirir. Hücrelerin şekli, boyutu ve diğer özelliklerine
bakılarak SIL, yüksek ve düşük dereceli olarak iki gruba ayrılır.
Düşük dereceli
SIL, yıllar içinde rahim ağzı
kanseri gelişme olasılığının yüksek olduğu anlamına gelir.
Yüksek
dereceli SIL, çok daha erken dönemde
rahim ağzı kanseri gelişme ihtimalinin oldukça yüksek olduğunu gösterir.
Atipik Glandüler Hücreler: Glandüler hücreler,
bez hücreleridir ve mukus denilen berrak yapışkan bir sıvı salgılar. Bu
hücreler rahim ağzı iç lümeninde ve rahimde bulunur. Bu hücrelerdeki değişiklik
kanser olduğu anlamına gelmez ama mutlaka ileri araştırma yapmak gerekir.
Skuamöz Hücreli Kanser veya Adenokarsinoma:
Bu hücreler görüldüğünde kanser teşhisi kesindir. Skuamöz hücreli kanser,
rahim ağzını veya vajeni örten yüzeysel hücrelerden kanser geliştiğini
gösterir. Adenokarsinom ise bez hücrelerinden kanser geliştiğini gösterir. Bu
durumlarda hemen tetkik ve tedaviye başlanmalıdır.
Smear sonucu
anormal geldiğinde, genellikle kolposkopi
denilen bir işlem ile ileri araştırma yapılır. Rahim ağzı kolposkop denilen
optik bir cihazla, görüntü büyütülerek ve doku boyanarak incelenir. Şüphe
edilen bölgelerden biyopsi yapılarak doku parçası alınır ve bu parça kesin tanı
için incelenir.
Tüm bunların ışığında; smear testi oldukça
önemli bir tarama testidir ve hayat kurtarır. Bu nedenlerle aksatılmadan
yapılması gereken bir testtir.